صنایع دستی پرطرفدار ایرانی در جهان

حوزه صنایع دستی ایران شامل گستره وسیعی از انواع نساجی و پوشاک سنتی، چاپ های سنتی،‌ سفال و سرامیک، کاشی سنتی،‌ صنایع دستی فلزی، ‌صنایع دستی چوبی و حصیری، صنایع سنگی، رودوزی های سنتی، آبگینه و بسیاری از موارد دیگر است. در این بین مواردی وجود دارد که کشورهای خارجی علاقه زیادی به آن ها نشان می دهند و آشنایی بیشتر با آن ها می تواند مفید باشد ضمن این که صنایع دستی پر طرفدار صادراتی می تواند تاثیر گذاری به سزایی در اقتصاد یک کشور داشته باشد.

در چند سال اخیر سامانه راسته بازار به همت تولید کنندگان کارگاه های خرد و خانگی توانسته است محصولات و تولیدات کارگاه های خرد و خانگی در زمینه صنایع دستی را پس از استانداردسازی و بسته بندی، به کشورهای مختلفی از امارات، عمان، قطر و کشورهای ارمنستان، آذربایجان صادر نماید. 

از جمله صنایع دستی پرطرفدار صادراتی می توان به زیورآلات سنتی،‌شیشه، سفال، سرامیک، فرش های دستباف و‌گلیم، زیلو، چوب و مس و مشتقات آن ها اشاره کرد. اگر بخواهیم اشاره ای به کشورهای طرفدار صنایع دستی ایران داشته باشیم می توان امارات متحده عربی،‌عراق، ترکیه و افغانستان را ذکر کرد.

میزان صادرات صنایع دستی به غیر از زیورآلات سنتی و صادرات چمدانی در سال 96، در حدود 240 میلیون دلار است و در حدود 250 میلیون دلار نیز صادرات چمدانی بوده است که در آمارهای گمرک ثبت نمی‌شود. یعنی بالغ بر 500 میلیون دلار صادرات صنایع دستی داشته ایم که عدد قابل توجهی است.

صادرات 73 میلیون دلاری صنایع‌دستی در سال 98 هم نشانه رونق تولید و تحقق شعار سال مقام معظم رهبری بوده است. در سال 98 دامنه اصلی صادرات تولیدات هنرمندان صنایع دستی استان از کشورهای حوزه خلیج فارس فراتر رفت و به کشورهایی مانند ترکیه نیز صادرات خوبی صورت گرفت.

سامانه راسته بازار نیز با فروش و وصادرات کالاهایی ازقبیل سفال همدان، خنجر ملکشاهی تولید شده در استان ایلام و چندین کالای دیگر توانسته است تا رونق بیشتری به کسب و کارهای این تولیدکنندگان بدهد.
 

این آمارها نقش مهم گردشگری و صنایع دستی را در کشور نشان می‌دهد که هم می‌تواند به اقتصاد و تولید کشور کمک کنند و هم می تواند موضوعات اجتماعی ما را سر و سامان دهد یعنی شاهد عدالت اجتماعی و توزیع یکنواخت ثروت در کشور باشیم.

در ادامه برخی از پر طرفدارترین صنایع دستی ایران که به سایر کشورها صادر می شود را بررسی می کنیم.

فرش های دستباف و گلیم
به طور کلی هر ملتی یک کالای نمادین دارد که دنیا آن ملت را با ذکر آن کالا به یاد می آورد؛ فرش دستباف نماد ملت ایران در بین اقوام است و جهان ایران را با فرش دستباف می شناسد. کارشناسان فرش سراسر دنیا می گویند فرش دستباف ایرانی بهترین و زیباترین نوع فرش در دنیاست. باستان شناسان و متخصصان اعتقاد دارند تاریخچه بافت و تولید فرش در ایران به دوران صفویه برمی گردد. پژوهشگران معتقدند که قرن ۱۶ و ۱۷، آغاز شکوفایی هنر فرشبافی در ایران بوده است. جای هیچ گونه شکی نیست که این محصولات دارای بیشترین میزان صادرات هستند. فرش دستباف دارای انواع گوناگونی است که هر کدام دارای طرح و بافت و ابعاد متفاوتی هستند. انواع قالی و قالیچه های نفیس، انواع گلیم، زیلو و دیگر فرشهای دستباف در قیمت های گران به کشورهای مقصد صادر می شوند. یکی از صنایع مهمی که بدین منظور باید مورد مطالعه قرار گیرد صنعت فرش دستبافت است. شاخص توان رقابت صادراتی فرش دستبافت ۶۵ رج ابریشمی اصفهان برابر با ۸۸/۰ است و بیانگر این است که فرش دستبافت ۶۵ رج ابریشمی استان اصفهان در شرایط فعلی در بازارهای جهانی دارای توان رقابت است. فرش های دستباف مزیت های مختلفی نیز دارد که از جمله آن ها می توان به طرح و رنگ های متنوع جذاب،‌ استفاده از الیاف طبیعی و عدم ایجاد مشکلات تنفسی،‌ عدم ایجاد الکتریسیته ساکن و در نهایت عمر و ماندگاری بالا اشاره کرد.
ظروف شیشه ای و مسی
این محصولات نیز جزء کالاهایی هستند که سهم زیادی در صادرات دارند. ظروف شیشه ای سنتی در طرح های زیبا به جز کشورهای عربی همسایه در دیگر کشورها نیز مشتریان فراوانی دارد. در زمینه شیشه گری که از جمله حرفه های جذاب در صنایع دستی ایران به شمار می رود یکی از قدیمی‌ترین صنایعی است که بشر به آن اشتغال داشته و همچنین قدیمی‌ترین نمونه‌ها از شیشه‌های دست‌ساز در خاورمیانه پیدا شده‌است. با کشف اشیای شیشه‌ای زمان پارت ها و ساسانیان می‌توان گفت صنعت شیشه‌سازی در ایران رواج کامل داشته و از دو روش ساخت دمیدن در قالب و دمیدن آزاد استفاده می شد. شیشه گری دستی در ایران به دلایل مختلف فزار و نشیب های زیادی داشته است اما پیوسته در میان صنایع دستی ایران حضور داشته و یکی از موارد جذاب در صنایع دستی ایران به شمار می رود. از دوران سلجوقیان می توان به اوج دوره شکوفایی در صنعت شیشه گری اشاره کرد که در این دوران صنعت گران با روش های جدید و مختلفی نقش های برجسته و فرورفته در شیشه ایجاد می کردند.

مسگری نیز یکی از صنایع دستی کهن ایران است. اشیا و ظروف مسی دست ساز از زمان های دور در موزه‌ها قابل مشاهده هستند. پیشینه مسگری در ایران حداقل به پنج هزار سال پیش می‌رسد و به احتمال زیاد اولین فلز کشف شده توسط انسان همین فلز مس بوده و اولین فلزکاران نیز ایرانیان بوده‌اند. از جمله مراکز عمده این هنر می توان به شهرهای کاشان، اصفهان، کرمان، زنجان و شیراز اشاره کرد. در اغلب این شهرها یکی از بازارها با عنوان بازار مسگرها به صاحبان این هنر و صنعت اختصاص داده شده است. از جمله موارد مهمی که در زمینه ظروف مسی می توان به آن اشاره کرد از بین رفتن تمام باکتری ها طی چهار ساعت اولیه است و به نوعی مس سبب ضد عفونی کردن غذاها می شود. بد نیست بدانیم که طبق تحقیقات انجام شده در آمریکا،‌ یون مس در تنظیم و تقویت کارکرد سیستم ایمنی بدن،‌ تعادل هورمون ها و مهار افسردگی تاثیر دارد و از طریق ظروف مسی، یون مس وارد بدن می شود.

سفال و سرامیک
این محصولات دارای مشتریان بسیار زیادی در دنیا هستند. سفال های سنتی ساخته شده از خاک در طرح های زیبا و سرامیک های طرح و نقش دار زیبا در جهان مشتریان فراوانی دارند و دارای سهم صادرات بالایی هستند. سفالگری در حقیقت ساختن ظروف با گل است و به ظرف ساخته شده از این طریق سفال می‌گویند. از مشهورترین سفالینه‌ها می‌توان به کوزه و پیاله سفالین اشاره کرد. پیش از این که استفاده از شیشه رواج داشته باشد و صنایع دستی وارد عرضه شیشه گری شود، حرفه سفالگری رواج داشت و سفالینه ها از رایج ترین ظروف مورد استفاده توسط بشر بودند بنابراین لازم به ذکر است که سفالگری از جمله نخستین صنایع بشر نیز به شمار می رود. در ایران قدمت سفالینه‌ها به بیش از ۱۰ هزار سال می‌رسد. قدیمی‌ترین چرخ سفالگری و کوره پخت سفال در جهان در شوش یافت شده‌است. همچنین قدیمی‌ترین ظروف سفالی منقوش مربوط به ایران است.
در بخش سرامیک و کاشی می توان به معرق کاری کاشی ها اشاره کرد. به طور کلی معرق کاری کاشی عبارت است از قطعه‌های بریده شده کاشی که نقوش مختلف را از رنگ‌های متفاوت تراشیده و در کنار یگدیگر قرارداده و به شکل قطعاتی بزرگ در آورده و روی دیوار نصب می‌شود تا زینت بخش نما شود. از جمله مراکز مهم معرق کاری می توان به اصفهان، یزد و اردبیل اشاره کرد.

محصولات چوبی
چوبهای معرق کاری شده و چوبهای مینا کاری شده و دیگر محصولات دستی ساخته شده از چوب نیز به کشورهای زیادی صادر می شوند. این محصولات به دلیل ظرافت و طرحهای زیبا دارای مشتریان زیادی است و همواره چشمان زیادی را متوجه هنر ظریف و اصیل خود می کند. دیگر محصولات سنتی مانند پارچه های زینتی سنتی ، زیورآلات سنتی و دیگر موارد نیز دارای صادرات خوبی هستند اما بیشترین سهم در صادرات مربوط به موارد بالاست. بدون شک می توان با سرمایه گزاری و برنامه ریزی مناسب ، صنایع دستی را به یکی از درآمدزاترین بخش های صادراتی تبدیل کرد. وجه تشابه کاشی کاری معرق با معرق روی چوب در شیوه عمل است که در هر دو مورد نقشها از ترکیب قطعات رنگی جنس مورد نظر شکل می گیرد.
با این حال کارشناسان سامانه راسته بازار در همه حالات بازاریابی و فروش، استانداردسازی، بسته بندی و توانمندسازی در کنار شما تولید کنندگان کارگاه های خرد و خانگی می باشند تا کالایی استاندارد و قابل فروش در بازارهای صادراتی را تولید نمائید.

 

منبع: راسته بازار